Toplayıcılık faaliyetinin yürürlüğe girmesi birçok yönetmelikte de değişiklik meydana getirdi. 17 Aralık 2024 tarihli Resmi Gazete’de Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği dışında elektrik piyasası kapsamında birçok farklı yönetmelikte değişiklikler yapıldı. Bunlardan biri de Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (“DUY”) oldu. Söz konusu değişiklikler de Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği gibi 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek.
DUY’da yer alan bazı maddelerde değişiklik yapılırken bazı maddeler ise ilk defa düzenlenmiştir. Örneğin “dengeleme bölgesi” bu yeni düzenlemelerden biridir. Buna göre;
Dengeleme Bölgesi: Toplayıcılık faaliyeti kapsamında yan hizmetler ve/veya dengeleme güç piyasasında faaliyette bulunmak isteyen üretim, tüketim tesisleri ve/veya elektrik depolama ünitesi/tesisinin birlikte yer aldığı TEİAŞ tarafından belirlenen şebekenin bölümünü ifade etmektedir.
DUY madde 15’te düzenlenen dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin görevlerine bir yenisi eklenmiştir, böylece artık dağıtım sahibi tüzel kişiler toplayıcılık portföyüne kaydı gerçekleştirilen lisanssız üretim tesislerine ilişkin sayaç verilerini toplu olarak yüklemek ile de mükellef olacaktır.
Madde 18/B doğrultusunda, piyasa katılımcısı olan üretim, tedarik ve toplayıcı lisansı sahibi tüzel kişilerin vadeli elektrik piyasasına da katılabileceği düzenlenmiştir.
Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği’ndeki düzenlemeye paralel olarak DUY’a da toplayıcı lisansı sahibi tüzel kişiler ile tedarik lisansına toplayıcılık faaliyeti dercedilen tüzel kişilerin, dengeden sorumlu grubun üyesi ya da grubun tarafı olamayacağı eklenmiştir.
Piyasa katılımcıları, sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri elektrik enerjisinden sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini belirlemek ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlüdür. Bu doğrultuda DUY madde 21/2 kapsamındaki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine
- On yıl alım garantisini doldurmuş olan ve kaynak bazında bir araya getirilen lisanssız elektrik üretim tesis veya tesislerinden kaynak bazında bir araya getirilebilen ve dengeleme bölgesi bazında oluşturulan topluluklar,
- Dengeleme birimi olmayan lisanslı üretim tesislerinin toplayıcılık faaliyeti kapsamında dengeleme güç piyasası ve/veya yan hizmetlere katılımı için dengeleme bölgesi bazında oluşturulan topluluklar ve
- TEİAŞ tarafından belirlenen kriterlerin sağlanması kaydıyla tüketim tesislerinin bir araya getirilerek toplayıcılık faaliyeti kapsamında dengeleme güç piyasası ve/veya yan hizmetlere katılımı için dengeleme bölgesi bazında oluşturulan topluluklar da eklenmiştir.
Dengeleme birimi ve kayıt kuralları da genişletilmiş, kayıt süreci kapsamına piyasa katılımcılarının vadeli elektrik piyasası katılımları ve toplayıcılık faaliyeti kapsamındaki üretim, elektrik depolama ve/veya tüketim tesisleri de eklenmiştir. DUY’daki başvuru, inceleme ve değerlendirme dahil tüm kayıt süreçlerine toplayıcılık lisansı sahibi tüzel kişilerin de süreçleri eklenerek tedarik lisansı sahibi katılımcılar gibi toplayıcı lisansı alan piyasa katılımcılarına da lisans yürürlük tarihlerini takip eden 15 iş günü içerisinde Piyasa İşletmecisine tüzel kişilik kayıt başvurusunda bulunma şartı getirilmiştir.
Toplayıcılık faaliyetine özgü kayıt süreçleri ise DUY’a giren yepyeni bir maddedir. Buna göre; bir piyasa katılımcısının müstakil elektrik depolama tesisi ve lisanslı üretim tesislerini Toplayıcılık Faaliyetleri Yönetmeliği kapsamında bir toplayıcının portföyüne kaydettirmek üzere piyasa işletmecisine yapacağı başvuru, ilgili piyasa katılımcısı ve toplayıcılık faaliyeti gösteren piyasa katılımcısı tarafından piyasa yönetim sistemi (“PYS”) üzerinden toplayıcının talebi ve ilgili piyasa katılımcısının onayı ile yapılır. Müstakil elektrik depolama tesisi ve lisanslı üretim tesisinin toplayıcının portföyünden ayrılmasına ilişkin başvuru ise yine, ilgili piyasa katılımcısı ya da toplayıcı tarafından PYS üzerinden gerçekleştirilecek ve söz konusu başvurular, başvurunun yapıldığı fatura dönemini takip eden ilk fatura döneminden itibaren geçerli olacaktır.
On yıllık alım garanti süresini doldurmuş olan lisanssız üretim tesis veya tesislerini portföyüne eklemek ya da portföyünden çıkarmak isteyen toplayıcı, ilgili şebeke işletmecisine başvuru yapacak, portföye ekleme için yapılan başvuruda toplayıcı tarafından ilgili şebeke işletmecisine portföyüne eklemek istediği lisanssız üretim tesisinin sahibi ile aralarında imzalayacakları muvafakatname sunulacaktır. Kayıt işlemlerinin ve buna bağlı olarak sistemin PYS üzerinden nasıl işleyeceği ve piyasa katılımcılarının dengeden sorumlu gruptan ayrılmaları sürecinin nasıl olacağı DUY’da detaylı olarak yer almaktadır.
Portföyünde serbest tüketici olan üretim lisansı sahibi bir tüzel kişi tüm santrallerini toplayıcılık faaliyeti yapan başka bir organizasyonun portföyüne dahil edemeyecek ve tüm santrallerini devretmesi halinde yeni serbest tüketici talep etmesine izin verilmeyecektir.
Madde 69’da düzenlenen kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarının (“KGÜP”) bildirilmesi kapsamında toplayıcı, lisanslı veya lisanssız elektrik üretim, tüketim ve müstakil elektrik depolama tesisleri için oluşturulan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin KGÜP’lerini ve emre amade kapasiteleri ile dengeleme birimi olmayan lisanslı üretim tesisleri ile dengeleme güç piyasasına katılmak üzere oluşturulan toplulukta yer alan her bir üretim tesisinin KGÜP değerlerini sistem işletmecisine bildirecektir. Söz konusu topluluğun uzlaştırma dönemindeki KGÜP değeri, topluluk içerisinde yer alan her bir üretim tesisinin ilgili uzlaştırma dönemindeki münferit olarak bildirilmiş KGÜP değerlerinin toplamı olacaktır.
Toplayıcı portföyünde yer alan tüketim ile lisanslı ve lisanssız elektrik üretim tesisleri topluluğuna ilişkin dengeleme birimine ait yük alma ve/veya yük atma teklifleri ise topluluğa ilişkin oluşturulan dengeleme birimi bazında verilecektir. Yük alma ve yük atma talimatları kapsamında toplayıcının portföyünde yer alan dengeleme birimi olmayan lisanslı elektrik üretim tesisleri topluluğuna ilişkin dengeleme birimine verilen, kabul edilen ve yerine getirilen talimatın tespiti dengeleme birimine ilişkin oluşturulan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi bazındaki veriler dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.
Enerji dengesizlik ve kesinleşmiş günlük üretim/tüketim programından sapma tutarının (madde 110) ve bir dengeden sorumlu tarafın bir uzlaştırma dönemindeki enerji dengesizlik miktarının hesaplanması (madde 111) için yeni formüller eklenmiş, fatura ödemelerinin yapılmaması ve lisansın iptali veya sona ermesinde uygulanacak hükümlere toplayıcılık faaliyeti kapsamında eklemeler yapılmıştır.
DUY kapsamındaki değişikliklerin yayımlandığı tam metne buradan ulaşabilirsiniz.