18.10.2022 tarih ve 31987 sayılı Resmî Gazete’de Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) yayımlanmıştır.
“Sansür Yasası” Olarak da Dile Getirilen Son Değişikliklerle İlgili Mevzuatta Ne Değişti?
Medyada “Sansür Yasası” olarak da yer alan Kanun genel olarak çok sayıda kanunu etkileyecek düzenlemeler içermektedir. ‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suçunu Türk Ceza Kanunu’na sokarak basın özgürlüğü ile düşünce ve ifade özgürlüğü açısından kamuoyunda da tartışmalara sebep olan ve Anayasa Mahkemesi’ne taşınan Kanun, internet haberciliği ve internet ortamında yapılan yayınlara ilişkin de önemli düzenlemeler getirmektedir.
Kanun ile Getirilen Önemli Değişiklikler Nelerdir?
Bugüne kadar basın kartları yönetmeliklerle düzenleniyorken bu değişiklikle Basın Kanunu’nun bir parçası haline getirilmiştir. Temel olarak Basın Kartı Yönetmeliği ile örtüşüyor olsa da göreve bağlı basın kartları, süreli basın kartları, geçici basın kartları, serbest basın kartları, sürekli basın kartları şeklinde bir sınıflandırmaya gidilerek basın mensuplarının bu kartlara sahip olma şartları, basın kartının iptal edileceği haller, Basın Kartı Komisyonu’nun yetkisi ve nasıl oluşacağı yasalaşmıştır.
Yine Basın Kanunu’nun kapsamına internet haber siteleri dahil edilerek bu siteler için beyanname sunma, yayınlarını muhafaza etme, iletişim bilgilerini paylaşma vb. yükümlülükler, internet haber sitesi vasfının kazanılmaması halinde bunun ne anlama geldiği belirtilmiştir. Yükümlülüklere uyulmaması halinde müeyyideler ve bu müeyyidelere karşı itiraz yolları belirtilmiştir. İnternet haber siteleri, yürürlük tarihi olan 18.10.2022 tarihinden itibaren 3 ay içinde Kanun’da yer alan yükümlülüklerini tamamlamalıdır.
Türk Ceza Kanunu’na eklenen 217/A maddesinde “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma” suçu tanımlanmıştır:
(1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.
(Basın özgürlüğüne etkisi ve suç tanımının muğlaklığı dolayısıyla “sansür yasası” olarak da adlandırılmasına sebep olan bu madde, ana muhalefet partisi tarafından AYM’ye taşınmıştır. AYM 26.10.2022 tarihinde ilk incelemeyi yaparak başvuruyu kabul etmiştir. Yürütmenin durdurulması başvurunun esastan inceleneceği tarihe bırakılmıştır. Yapılan değişikliklerin bir kısmı ise İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile ilgilidir. Yapılan değişikliklerle bir içeriğin çıkarılmasına/erişiminin engellenmesi için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu başkanının yeterli şüphe olduğuna kanat getirmesinin yeterli olduğu suçlara Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu madde 27’de yer alan suçlar da eklenmiştir. Yurt içi ve/veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının temsilcilerine, sorumluluklarına, bu sağlayıcıların içeriğin çıkarılması/erişimin engellenmesi kararlarını ya da kendilerine kanunca verilen yükümlülükleri yerine getirmezlerse karşılaşacakları müeyyideler düzenlenmiştir.
Elektronik Haberleşme Kanunu’na şebekeler üstü hizmet tanımlaması eklenmiş, şebekeler üstü hizmetin sağlanmasına ilişkin birtakım esaslar ve bu esaslara uyulmadığı halde karşılaşılacak müeyyideler eklenmiştir.
İnternet haber sitelerinin Basın Kanunu’na girmesi dolayısıyla resmi ilan verilebilecek süreli yayınlara ilişkin Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un ilgili maddeleri internet haber sitelerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bununla birlikte İcra İflas Kanunu, Devlet İhale Kanunu, Kamu İhale Kanunu, Devlet Memurları Kanunu gibi ihale, atama ilanları vb.’nin düzenlendiği kanunlarda ilan yapılacak mercilere internet haber siteleri de eklenmiştir.
Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunun AYM önünde iptal başvurusu ilk inceleme aşamasında esasın incelenmesi için kabul edilmiş ve yürütmeyi durdurma kararının incelenmesi de esas inceleme aşamasına bırakılmıştır. Kanun kapsamında resmi ilan verilebilecek internet sitelerine ve ihale, açık artırma vb ilanlara dair düzenlemeler 01.04.2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Geri kalan düzenlemeler ise yayın tarihi olan 18.10.2022 tarihi itibariyle yürürlüktedir.
Kanun’un tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.