03.03.2023 tarih ve 32121 sayılı Resmî Gazete’de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) yayımlanmıştır.
“Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Düzenlemesi” Olarak da Dile Getirilen Son Değişikliklerle İlgili Mevzuatta Ne Değişti?
9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalılık sürecini başlatıp prim gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlamış olan ve fakat mevcut durumda yaş şartının da tamamlanmasını bekleyen çalışanların emeklilik hak ediş şartları yeniden düzenlenmiştir. Bu değişiklikle yaş şartı ortadan kaldırılarak 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortasını başlatan ve prim gün sayısı (ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişmekle birlikte 5000-5975 gün) ile sigortalılık süresini tamamlayan (kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl) çalışanların 4/1a, 4/1b veya 4/1c statüsü fark etmeksizin emekliliğe hak kazanması sağlanmıştır.
Kanun ile Getirilen Önemli Değişiklikler Nelerdir?
Kanun ile getirilen düzenleme sonucu;
1) Çalışanlar bakımından: (i) 8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları kapsamında çalışmaya başlayanlar ile, (ii) 9 Eylül 1999 (dahil) tarihinden sonra bu sigorta kolları kapsamında çalışmaya başlamasına rağmen hizmet borçlanması ile ilk defa sigortalı olunan tarihin geriye götürülmesine olanak sağlayan mevzuat hükümleri uyarınca bu borçlanmalar ile ilk sigortalılık tarihini 8 Eylül 1999 öncesi olacak şekilde geriye götürenler yaş şartı aranmaksızın emekliliğe hak kazanmış olacaklardır. Yukarıda bahsedilen prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresine dair şartlarda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Geriye dönük herhangi bir ödeme olmayacağı gibi geriye dönük bir hak da talep edilemeyecektir.
2) İşverenler bakımından: 8 Eylül 1999 (dahil) öncesi ilk sigortasını başlatan/ sigortalı sayılan ve yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarı Hazinece karşılanacaktır.
Söz konusu çalışanın başka bir işyerinde çalışmaya başlaması veya yeniden aynı işyerinde çalışmaya başladıktan bir süre sonra işten ayrılması halinde, bu teşvikten bu çalışana ilişkin olarak artık yararlanılamayacaktır.
Burada süre kısıtı ve çalışanın yine aynı yerde işe başlıyor olması önemli detaylar olarak değerlendirilmektedir.
Süreç Nasıl İşleyecek?
1) Çalışanlar bakımından: (i) Prim günü koşulunda 23 Kasım 1980 tarihinden önce sigortası başlayan çalışanlar için 5000 gün üzerinden hesaplanacak, bu tarihten sonra sigortası başlayanlar için ise kademeli olarak bu yeter sayı 5975’e kadar çıkabilecektir, (ii) ilk sigorta tarihini 8 Eylül 1999 (dahil) öncesine taşıyabilenlerin ise Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan yaşlılık aylığı bağlanmasına ve emekliliğe dair yazı talep edip bu belgeleri işverenlerine sunmaları gerekecektir.
2) İşveren bakımından: (i) İşveren bu çalışanların istifa talebini 10 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmeli ve çıkış kodu olarak da 08’i (emeklilik/yaşlılık veya toptan ödeme) seçmelidir. (ii) EYT kapsamında emekli olan çalışanın yeniden işe girişi için öngörülen belirli bir süre bulunmamakla birlikte söz konusu çalışanın yeniden işe alınması için herhangi bir zorunluluk da yoktur(ayrımcılık ve kötü niyet tazminatı halleri saklıdır), (iii) EYT kapsamında emekli olarak işten ayrılacak söz konusu çalışanlara yapılacak ödeme kalemlerinde herhangi bir değişiklik yapılmamış olup 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki mevcut düzenleme devam etmektedir.
EYT kapsamında emekli olup yeniden işe alınacak çalışanların ilk çalışma dönemi için tüm alacak kalemlerinin ödenip ilgili dönemin tasfiye edilmesi önem taşımaktadır. Bu halde, kıdem tazminatı mevcut maaşı üzerinden hesaplanacak, yıllık izin ücreti ödenecek ve ilk çalışma dönemine ait kısım tasfiye edilmiş olacaktır. İkinci çalışma dönemine ait kalemler ise bu yeni çalışma döneminin maaşı, süresi ve sona erme sebebine göre ayrıca yeniden değerlendirilmiş olacaktır.
Kanun’un tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.